Balkan yarımadasının İlirya bölgesine ait olan Sarplaninac ya da bir diğer adıyla İlirya Çoban köpeğinin tarihinin Roma dönemine kadar uzandığı sanılmaktadır. Dünyanın en eski ırklarından biri olan bu iri köpeklerin atalarının Tibet Mastiff cinsi olduğu düşünülmektedir. İllyrian, Sharplanina ve Yugoslav Çoban köpeği isimlerini de alan bu hayvanlar koruma ve sürü gütme yeteneklerinin yanında Yugoslavya ordusunda da görev almışlardır. Günümüzde de Sırbistan ordusu için yetiştirilen İlirya çoban köpekleri 1970’ten sonra Amerika’ya gönderilmeye başlandı. Bu tarihten sonra Amerika Birleşik Devletleri ile Kanada’da tanınmaya başlanan ve bu ülkelerde yırtıcılara karşı sürüleri koruyan Sarplaninac cinsi köpekler 1995 yılında başlı başına bir ırk olarak tanınmıştır. Ama İlirya çoban köpekleri halen nadir görülen ve yetiştikleri topraklarda popüler olan hayvanlardır.

İlirya Çoban Köpeği (Sarplaninac) Genel Özellikleri

• Eski Yugoslavya, şimdiki Makedonya, Arnavutluk ve Kosova sınırları anavatanlarıdır.
• Dünyanın en eski köpek cinslerinden biridir.
• Atalarının Tibet Mastiff cinsi köpekler olduğu sanılmaktadır.
• İri köpek ırklarındandır. 30 ila 45 kilogram bir ağırlığa, 55 ila 60 santimetre yüksekliğe sahiplerdir.
• Kaslı ve atletik bir gövdeye sahiplerdir.
• Kürk renkleri krem, boz, sarı, siyah ve kahverengi tonlarında olur. Tüyleri genellikle koyu ve açık renk geçişlerini barındırır.
• Başındaki ve bacaklarındaki tüyler kısa ve sıktır. Kuyruk, boyun ve başlarının etrafındaki tüyler ile gövdelerinde yer yer uzun tüyler bulunur. Tibet Mastiff cinsi gibi yeleyi andıran uzun tüyleri başlarının etrafını sarar.
• Sürü gütme ve koruma konusunda çok başarılı canlılardır.
• Koruma köpeği oldukları için sosyal canlılar oldukları söylenemez. Yabancılara karşı temkinli hatta fazlasıyla agresif davranabilirler.
• Tam bir alfa özelliği gösterir, tek bir sahibe itaat ederler.
• Enerjileri yüksek ve hareketli hayvanlardır. Dolayısıyla egzersiz ihtiyaçları oldukça fazladır.
• Apartman dairelerinde yaşamaya uygun canlılar değillerdir.
• Orta seviyede tüy dökerler.
• Kürkleri çift katmanlıdır. Bu nedenle soğuk ve sıcak hava şartlarına dayanıklı hayvanlardır.
• Sağlam ve dayanıklı köpeklerdir. Bilinen genetik bir rahatsızlıkları yoktur. Ama iri köpeklerde sık görülen eklem hastalıkları ve kalça çıkıklığından muzdarip olabilirler.
• 10 ila 13 yıl kadar bir ömürleri vardır.

İlirya Çoban Köpeği (Sarplaninac) Bakımı

İri yapısı ve enerjik doğası gereği geniş arazilerde ve büyük bahçelerde yaşamaya ihtiyaç duyan İlirya Çoban köpekleri özgürlüklerine çok düşkün canlılardır. Sahiplerine ve yuvalarına aşırı bağlı olan bu hayvanlar itaat ve sosyalleşme konusunda zorlayıcı olabilirler. Sarplaninac adıyla da anılan bu köpekler yavruyken sosyalleştirilmeli ve sıkı bir eğitimden geçirilmelidirler. Zira bu köpekler bağımsız ve agresif olabildikleri için diğer canlılar açısından tehlike oluşturabilirler.

İri köpeklerin besin ihtiyaçlarını gidermeye uygun olarak üretilen yüksek proteinli kuru köpek mamaları ile beslenmeleri gereken İlirya Çoban köpekleri tüy yapıları nedeniyle haftada en az iki kez fırçalanmaya gereksinim duyarlar. Gündüz vakitlerinde evin dışında bolca vakit geçirme istekleri bulunan bu köpekleri zaman zaman banyo yaptırmak da gereklidir. Ama katmanlı tüylerini iyice temizlemek ve kurutmak pek kolay değildir. Tüm bu özellikleri ile İlirya çoban köpekleri ilk kez köpek sahipleneceklere tavsiye edilmez.

Başka bir çoban köpeği cinsi olan Belçika Tervuren Köpek Irkı Özellikleri ve Bakımı hakkındaki yazımızı da okuyabilirsiniz.